کلام آخر این است که مسئله نفرین منابع (Resource Curse) در اقتصاد، زمانی مشمول یک کشور برخوردار از منابع خدادادی می شود که حکمرانان اقتصادی روش صحیح بهره برداری از این ثروت کلان را مورد توجه قرار ندهند و با نگاه یک درآمد و نه سرمایه ملی، اقدام به صرف و هزینه کرد آن نمایند. با تشریح عوامل حاکم بر فضای مدیریتی و اجرایی کشور در بخشهای قبل، اکنون تشخیص این امر که چرا کشور ما در طول دهههای متمادی از خلأ و نبود هدف و راهبرد کلان و جامع در حوزههای اقتصاد، سیاست خارجی، سیاست داخلی، فرهنگ و اجتماع رنج میبرده امر سختی نیست. به واقع، یکی از هزینههای سنگینی که در قبال حاکم شدن عوامل پیش گفته بر فضای تصمیم گیری و اجرایی کشور بر آن بار شده است، عدم ثبات رویه در حکمرانی کشور و قربانی شدن مصالح و سرنوشت مردم و جامعه در بلندمدت بود که اکنون با گذشت قریب به ۵ دهه شاهد هستیم که چه هزینههایی بر زندگی مردم و سرنوشت جامعه تحمیل شده است. با پدیداری صفویان، رونق اقتصادی و پایداری مرزها نمود بیشتری یافت و ایران پس از حدود ۹ سده، تحت یک حکومت مستقل بومی، متحد شد و مذهب آن به شیعه تغییر یافت.
در یک کلام، فشار اقتصادی و روانی کنونی بر مردم و نارضایتی فعلی آنان، بدون شک، حاصل تسلط عوامل و روندهای ذکرشده در بالا در طول این ۵ دهه بوده است و نام بردن از هر عامل دیگری همچون تحریم، قطعاً آدرس اشتباه دادن به حکمرانان است. اما در این میان، اعطای مجوز واردات برخی کالاها که ضروری نبوده و بلکه در زمره کالاهای لوکس نیز بعضاً قرار می گیرند، علاوه بر هدر دادن منابع و سرمایه های ارزی کشور و تبعات فوق الذکر، فرهنگ، الگو و رفتار مصرفی مردم را دستخوش تغییر نموده و بروز و ظهور شکاف طبقاتی را در پی خواهد داشت. بالاترین رقم پایداری در بخش تجارت خارجی با توجه به عدد بالای شاخصههای موازنه تجاری کالاها و نسبت صادرات غیرنفتی به واردات در دهه ۱۳۷۰، مربوط به این دهه است. ثالثاً از آنجا که در فضای موجود، تقویت و حمایت از بخش خصوصی و تولید، با برداشت و اقداماتی سطحی و حتی مخرب (همچون اعطای انرژی و نهاده ارزان از طریق تخصیص یارانه های قیمتی و غیرمستقیم) و در یک کلام رانت پاشی صورت می گیرد، حتی این بخش خصوصی است که در حیات و بقای خود، وابسته به یارانه و رانت دولت بار می آید و بالاتر از آن، دولت به واسطه اعطای رانت ها و یارانه های مختلف مستقیم و غیرمستقیم به بخش های تولیدی، خود را محق دخالت در امور آنها و حتی کنترلهای قیمتی و بازاری در برخی محصولات دانسته و با تعیین نرخ های دستوری و غیربهینه، موجبات ایجاد اختلالات و اصطکاکات متعدد در حوزه تولید و بخش خصوصی را فراهم می کند.
تحریم در یک کلام، ابزاری برای فشار به فرد یا گروه مورد نظر، از محل نقاط ضعف و وابستگی های آن است. مادامی که نگاه حاکم در بین کاندیداها و مدعیان مناصب دولتی و حکومتی این باشد که منابع و ثروت عظیمی تحت امر و اختیار این مناصب وجود دارد که تنها شرط دسترسی به آنها جلب نظر و آراء مردم و موفقیت در انتخابات است، طبیعی است که شاهدیم هر فرد و گروه ناآشنا با امور حکمرانی و تخصصی، پا به عرصه مدیریت کلان کشور گذاشته و برای رسیدن به این مناصب دست به هر کاری می زند. اما با راه یابی یک گروه و جناح به عرصه مدیریت کلان کشور به پشتوانه حمایت های مالی آشکار و پنهان جریان های خاص، تعیین مدیران سطوح عالی، میانی و حتی پایین دستی کشور نیز تحت تأثیر این فضا و ارتباطات فاسد شکل می گیرد و شاهد گسترش رانت و فساد در بدنه اجرایی و حاکمیتی کشور و در نهایت، حاکمیت رابطه به جای ضابطه در کشور خواهیم بود. تمرکز بانک مرکزی بر روی مدیریت نرخ ارز و نظام ارزی در طول این مدت، باعث شده که این نهاد پولی مهم از جایگاه و وظیفه اصلی خود که مدیریت نظام پولی و تورم بوده، بالکل خارج شده و استقلال و مهارت کافی را برای تنظیم گری و مدیریت نظام پولی در طول این مدت به دست نیاورد.
حجم بالای منابع ارزی در اختیار بانک مرکزی (دولت ها) از یک طرف و نگاه سطحی دولتمردان نسبت به نحوه مدیریت نرخ ارز در کشور، منجر به این شد که همواره با هدف کنترل و تثبیت (بخوانید سرکوب) نرخ ارز، اقدام به تزریق و فروش بخشی از منابع ارزی دولت در نزد بانک مرکزی با نرخ های پایین تر از نرخ واقعی ارز نمایند. تلاشهای پراکندهای که در طول این مدت از سوی دولتهای مختلف صورت گرفته را نمیتوان در یک راستا و هم افزا تعبیر نمود. این خروج سرمایه از کشور را باید هدررفت سرمایه تعبیر نمود. این است که پس از ۵ دهه، شاهد آنیم در قبال رشد ۲.۲ برابری تولید حقیقی کشور، نقدینگی با رشدی ۵۰.۰۰۰ برابری مواجه شده و اکنون افسار کنترل این دیو نقدینگی از دستان حاکمان نیز خارج شده است. به عبارتی اقدام به کندن چاله ها و بعضاً چاه هایی می کنند با این گمان که زین پس می توان با درآمدهای حاصل از نفت آنها را پر کرد. This content was generated with the help of GSA Content Generator DEMO.